بررسی تغییرات فصلی و روزانه آلاینده‌های هوا و ارتباط آن با پارامترهای هواشناسی

در این مقاله تغییرات روزانه و فصلی آلاینده‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس ارتباط پارامترهای هواشناسی با مقادیر غلظت آلاینده‌ها بررسی شده است. داده‌ها از ایستگاه هواشناسی مؤسسه ژئوفیزیک و ایستگاه‌های شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهیه شده و از داده‌های دوره زمانی 2004 تا 2007 استفاده شده است. نتیجه بررسی تغییرات فصلی آلاینده‌ها نشان داد که برای آلاینده‌های CO، NO2 و PM-10 دو بیشینه وجود دارد که یکی در تابستان و دیگری در زمستان رخ می‌دهد. همچنین بیشینه SO2 در زمستان و بیشینه O3 نیز در بهار رخ داده است. وجود بیشینه در فصل سرد می‌تواند بر اثر افزایش مصرف اشتعال سوخت‌های ناشی از منابع حرارتی و وسایل نقلیه در کنار شرایط هواشناسی از قبیل افزایش فشار هوا، پایداری هوا و وارونگی دما رخ دهد. همچنین بیشینه فصل گرم نیز می‌تواند بر اثر عوامل متعددی از قبیل وارونگی دمای سطحی و کاهش بارش رخ دهد. مقایسه الگوی روزانه آلاینده‌های گوناگون در فصل بهار نشان می‌دهد که همه آلاینده‌ها به‌جز O3 دارای دو بیشینه‌اند که یکی در حدود اوایل صبح و دیگری دراواخر شب رخ می‌دهد. ولی الگوی O3 متفاوت با سایر آلاینده‌ها است و بیشینه آن معمولاً در بعد از ظهر رخ می‌دهد. آمدوشد وسایل نقلیه و وارونگی دمایی در اوایل صبح و شب در ایجاد این بیشینه‌ها مؤثرند. الگوی روزانه میانگین فصلی زمستانی و تابستانی CO نیز وجود بیشینه صبح و شب را نشان می‌دهد. برای دوره 6 ماهه اول (ژانویه تا ژوئن) 2007 بیشترین غلظت‌های میانگین برای آلاینده‌های CO، NO2، PM-10 و O3 همگی در دمای بیش‌تر از °C30 رخ داده است ولی برای آلاینده SO2 بیشترین غلظت مربوط به دماهای کمتر از °C10 است. همچنین در این دوره، برای آلاینده‌های O3، NO2 و PM-10 بیشترین غلظت‌ها مربوط به رطوبت نسبی کمتر از %40 است و برای آلاینده‌های SO2 و CO نیز بالاترین غلظت‌ها مربوط به رطوبت‌های نسبی %60-41 است. تحلیل آماری رگرسیون چندگانه بین غلظت آلاینده‌های ازون و NO2 با پارامترهای هواشناسی دما و رطوبت نسبی برای دوره 6 ماهه اول 2007 روشن ساخت که هر دو پارامتر بر غلظت آلاینده‌ها مؤثرند ولی دما عامل مؤثرتری بر ازون و رطوبت نسبی نیز عامل مؤثرتری بر NO2 است.